Samen wonen in het Stationsdistrict

Stadszaken | 28.01.2025 | Terugblik

Het Stationsdistrict is bij uitstek een toekomstige woonplek voor jonge Nijmegenaren en starters op de woningmarkt: autoloos wonen, dichtbij OV en midden in de levendige stad. Toch sluit het woonaanbod in de stad niet goed aan bij hun woonbehoeftes én portemonnee, omdat de markt grosso modo slechts twee woonsmaken kent: appartement en rijtjeshuis. Hoe komt dat? En kan dat ook anders? Op 28 januari lieten we ons inspireren door huisvestingsspecialist Darinka Czischke en architecten Martin-Paul Neys en Sebastiaan Vork en praatten we over de noodzaak van een divers woonaanbod voor een levendig Stationsdistrict.

Beeld: KondorWessels Projecten

Sebastiaan Vork opende de avond met een PechaKucha presentatie over zijn afstudeerproject: een herontwerp van het oude belastingkantoor in Nijmegen als eerste wooncoöperatie van Nijmegen. Voor Vork is de architect een spatial agent, het is zijn of haar taak om met het ruimtelijke maatschappelijke problemen aan te pakken, daarvoor een is een van de belangrijkste problemen waar we nu voor staan de huidige wooncrisis. Ook wil hij in zijn ontwerp Post-65 erfgoed in Nederland nieuwe kansen bieden, en het principe van ‘nooit meer slopen’ agenderen.

 Het ontwerp betreft hergebruik van een voormalig Belastingkantoor in Nijmegen tegenover het centraal station. Zijn ontwerp past adaptief hergebruik van het gebouw, waarbij er ruimte is voor verandering in de loop van de tijd. Een bewoonbare bouwplaats; iets dat uitstekend past bij coöperatief wonen. Een belangrijk aandachtspunt is hoe gebouwen functioneel blijven en hoe bewoners zich deze ruimtes kunnen toe-eigenen. De zuidgevel van het gebouw fungeert als een etalage voor de wooncoöperatie en als een overgangsruimte naar de stad. Hier kan collectieve huisvesting een belangrijke rol spelen, waarbij bewoners samenwonen als een soort gezin en gemeenschappelijke ruimtes delen.

Friends-woningen en collectief wonen

Martin Paul Neys werkt aan de ontwikkeling van zogenaamde friends-woningen voor woningcorporatie Talis. In de jaren '70 werd de HAT-eenheid geïntroduceerd voor alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens. Vandaag de dag zien we een heropleving van dit concept, zij het in een vernieuwde vorm. Friends-woningen zijn een antwoord op de stijgende woningprijzen en de behoefte aan flexibel wonen. Door enkele vierkante meters van individuele woonruimtes af te snoepen en deze te gebruiken voor gemeenschappelijke ruimtes, ontstaat een nieuwe woonvorm die sociale interactie bevordert. Bijvoorbeeld, een standaardappartement kan getransformeerd worden tot een gedeelde woning met 90m2 aan gemeenschappelijke ruimte, wat het sociale aspect van wonen vergroot.

Echter, friends-wonen wordt niet altijd als een bewuste keuze gezien, maar eerder als een noodzaak. Jonge mensen kiezen ervoor samen te wonen omdat individuele woonruimte onbetaalbaar is. Het is tijd dat we de friends-woning gaan zien als verbetering van onze huidige woonvorm, en niet als noodzakelijk kwaad.

Onderzoek naar collectieve woonvormen

Darinka Czischke (TU Delft) deed onderzoek naar collectieve woonvormen en paste dit toe op de potentie die alternatieve woonvormen bieden voor het stationsdistrict. Historisch gezien zijn coöperatieve woonvormen altijd sterk aanwezig geweest, maar tegenwoordig wordt er nog maar weinig gebruik van gemaakt. Dit is volgens Czischke een kip-ei verhaal. Zonder aanbod, geen vraag. Het aanbod komt nog maar beperkt op gang, doordat er nog geen goed verdienmodel voor ontwikkelaars is om de markt van collectieve woonvormen te vullen. Het gebrek aan aanbod zorgt er voor dat woningzoekenden gedwongen worden te kiezen uit het klassieke appartement of een ander huis, die voor hen door huishoudensverdunning en prijsstijgingen vaak niet meer haalbaar zijn.

Maar ook aan de vraagkant zijn er barrières. De financiering is vaak moeilijk rond te krijgen in Nederland. In andere landen, zoals Zweden en Frankrijk, zien we al succesvolle voorbeelden waarbij wooncorporaties actief betrokken zijn bij het realiseren van collectieve huisvesting. Ook is groepsvorming vaak moeilijk. Bewoners moeten niet alleen toevallig samen wonen, ze moeten ook de intentie hebben om samen uitdagingen aan te gaan. Om een echte collectieve woonvorm dus in te passen in het stationsdistrict, is het dus ook belangrijk om gemeenschappen te creëren waarbinnen de bewoners een commitment aangaan. Zo laat Czischke een aantal eigenschappen zien van een collectieve woongroep, zoals intentionaliteit en betrokkenheid.

De rol van collectief wonen in het Stationsdistrict

Gebiedsmanager Paul Matthieu gaf aan dat het Stationsdistrict een gebied is waar sociale huurwoningen worden gerealiseerd, maar waar collectief wonen nog geen duidelijke rol speelt. De moeilijkheid is om deze woonvorm in te passen in bestaande plannen. In veel gevallen wordt een deel van de woningbouw ontwikkeld voor beleggers, die vaak de voorkeur geven aan standaard woonproducten boven innovatieve woonconcepten zoals friends-woningen. In Duitsland zijn er al succesvolle voorbeelden van collectieve woonprojecten, waarbij Baugruppen gemakkelijker toegang hebben tot financiering. In Nederland is dit proces lastiger, maar er wordt gekeken naar manieren om dit te faciliteren. Ontwikkelaar Mireille Jeurnink lichtte het perspectief van de ontwikkelaar toe, waar alternatieve woonvormen vaak ook bij de financiering stuk lopen. Czischke wierp de hamvraag van de avond op: hoe zorgen we dat we niet steeds de bal van verantwoordelijkheid naar elkaar over blijven gooien?

Toekomstperspectieven voor Nijmegen

Het experimenteren met nieuwe woonvormen is van groot belang voor de toekomst van het wonen in Nijmegen, maar de vraag blijft wie in deze woningen gaat wonen en hoe deze woonvormen bijdragen aan een duurzame wooncarrière. Wanneer woningen te klein zijn, ontstaat het risico dat bewoners snel doorstromen, waardoor het gebied een tijdelijke uitstraling krijgt en bewoners zich minder verbonden voelen met hun omgeving. Dit wordt ook wel verkamering genoemd. De sprekers concludeerden ook dat er een derde woonvorm moet komen die tussen sociale huur en de particuliere koopmarkt in ligt. Dit biedt kansen voor een diverser woningaanbod en stimuleert innovatieve woonconcepten.

De avond werd afgesloten door dichter Helen Weeres met een literaire samenvatting:

Te koop: jonge tweekapper met strakke afwerking en tuinhuis in Nijmegen-Noord

een skelet van cement en beton bekleed met prefab-baksteenschil

De woning is modern en volledig instapklaar

genoeg parkeerplaats voor 1,1 auto per huishouden

Klik

Vlakbij scholen, sportfaciliteiten, winkels en de natuur ligt om de hoek

dankzij zandputten en grindgaten in de Bemmelsche Waard, de Lentse- en de Oosterhoutse

Plas

Zodra wilgen op zand- en grind littekens groeien kan waardevol natuurrijk gebied ontstaan

Klik >> Volgende pagina >>

Te koop: een afgegraven, gladgestreken bouwkavel besmeerd met ontheemde aarde

inclusief kant-en-klaar bouwplan en ontwerp

Klik

Een harde hand kweekt karakter voor wijken waar takken uit de stoepen steken

nog 20 jaar groeien en je zal ze bomen zal noemen

Klik >> Volgende pagina >>

Te koop: droomplek voor gezinnen met hypotheek

3 ruime slaapkamers, luxe keuken en badkamer

energielabel A, 15 zonnepanelen, vloerverwarming

aangebouwde garage en zonnige achtertuin met betegeld terras

Privacy gegarandeerd dankzij de schutting op de erfgrens

perfect voor een portemonnee met inhoud

Klik

Bieden vanaf € 775.000 kosten koper

leg in en beleg en had ik al gezegd hoe fietsbaar de snelbinder is?

Zo goed geregeld in Nijmegen-Noord, wonen met de stad als achtertuin

in no-time rust ruilen voor reuring in ‘t stationsdistrict

je zou bijna vergeten dat het woongebied is

Klik >> Volgende pagina >>

Leegstaande panden in centrum Nijmegen

belastingkantoor wordt bewoonbare bouwplaats

een recycled skelet met externe technische schil

casco ruimtes die mogelijkheid bieden tot herinrichting

willen we yogaschool of toch winkelrestaurant?

Klik

Als iedereen 4 vierkante meter inlevert

kunnen we een grote gezamenlijke eetkeuken

kunnen we gekoelde en ongekoelde kast en plank verdelen

Bestekla, boodschappen en schoonmaakrooster zijn gemeengoed

Klik >> Volgende pagina >>

Woongroep zoekt bewoner (m/v/x)

wie heeft een hele wasmachine voor zichzelf nodig?

Klik

Wij hechten aan goede communicatie

streven naar harmonie en verbinding

respect voor ieders eigenheid

Onderlinge betrokkenheid, gedeelde verantwoordelijkheid

openheid en eerlijkheid staan bij ons hoog in het vaandel

evenals een dosis humor en zelfinzicht

In feite zijn we vergelijkbaar met een grote familie

er wordt ‘s avonds meestal samen gegeten, vegetarisch, deels biologisch

we streven ernaar dat iedereen 1 keer per week kookt

we delen een lokaal geteeld groentepakket

Klik >> Volgende pagina >>

Looking for a new roommate, international friendly

we are the owners of the house, which is unique and rewarding

but also entails some extra responsibilities

Most of us finished their studies and just started working

we dine together, play pool together

many of us have Cineville passes

and we celebrate the Vierdaagse together

Only the house meeting and maintenance weekends (every 3 months) are mandatory

Klik

Wil je woningdelen? Ik wil liever niet alleen

wil ‘s ochtends koffie zetten voor minimaal twee

Laat je het me weten als je iets van de winkel wil?

Kunnen we de dag bespreken of is dat nu even te veel?

Maken we plek voor logees? Voor partners? Voor meer dan één?

Zijn mijn vrienden altijd welkom of check ik dan eerst even in?

Klik >> Verzend >>

Samen in een cocon

wooncarrière bouwen voor eigen huis met balkon

lange-termijn denken voor meanderende levens

flexibel spelen met ruimte-indeling

een vide in ruil voor een vierkante meter

Klik

Klik

Klik

>> Volgende pagina >

---

Datum: dinsdag 28 januari

Tijd: 20:00 – 21:30 uur

Locatie: LUX, Nijmegen

Toegang: gratis

---

Dit programma is onderdeel van de themareeks ‘Habitat’. In het jaarprogramma 'Habitat' bespreekt ACN hoe Nijmegen zich ruimtelijk kan ontwikkelen tot een nabije stad die leefwerelden samenbrengt én sociaal duurzaam is ontworpen.