Januari_Stadsklimaat: warming up
Het Rijk van Nijmegen wordt omzoomd door een unieke diversiteit aan natuurlijke landschappen. Glooiende stuwwallen, grote rivieren, de uiterwaarden van de Ooijpolder, de moerassige graslanden van de Hatertse Vennen en de gemengde bossen rond Groesbeek en Berg en Dal. Met het Rivierenpark is hier een waterrijk landschap midden in de stad aan toegevoegd. Deze landschappen maken Nijmegen tot een aantrekkelijke stad en bieden ontspanning en verkoeling. Geen overbodige luxe, want Nijmegen lijdt onder hittestress. De versteende winkelstraten in het centrum, de Wedren en de wijken rond het Stationsgebied spannen de kroon. Hoe kan Nijmegen de warme zomers dragelijk maken en het hoofd koel houden? Hoe kunnen we de kernkwaliteiten van onze landschapsstad inzetten om Nijmegen toekomstbestendig in te richten? En wat kunnen we leren van (ontwerpoplossingen) uit andere steden?
Om deze vragen te beantwoorden nodigden we landschapsarchitect Martin Knuijt (OKRA) uit het jaarthema te introduceren. Het ontwerpbureau voor stedenbouw en landschapsarchitectuur uit Utrecht ontwikkelt grootschalige planningsvisies die reageren op de opwarming van de aarde. Nieuwe ecologieën worden ingezet voor gezonde stedelijke ruimtes met een aangenaam verblijfsklimaat. Welke mogelijkheden ziet hij voor de afkoeling van steden? En wat is volgens hem een bij Nijmegen passende strategie?
Coherente stad
Volgens Knuijt moet in de verdichtende stad kwalitatief hoogwaardige buitenruimte ontworpen worden. Voor Nijmegen is dit ook cruciaal. Nijmegen heeft volgens Knuijt met het Rivierpark al een fantastisch voorbeeldproject: het landschap van de Waal is geschakeld aan de stad. Ook voor andere delen van de stad moeten kenmerkende landschappen met de stad worden gelinkt, zoals de Mariënboom, de Hatertse en de Overasseltse vennen. De openbare ruimte van de gezonde stad levert zo een ‘coherente stad’ op. Die stad kent vier pijlers: gezond stedelijk leven, een nieuwe mobiliteitsbalans, levendige openbare ruimte en klimaatadaptatie. Hoe kan de stad hieraan werken?
Gezonde verstedelijking
Knuijt neemt Utrecht als voorbeeld. In een samenleving die is gebouwd op onlinecommunicatie en gemotoriseerde systemen, moet het ontwerp van de stad voorwaarden scheppen voor een actief en gezond leven. De gemeente Utrecht ziet het als haar taak om expliciet aan te moedigen tot lopen, fietsen, sporten en spelen. OKRA werkt daarom aan een extra loop voor het Stadseiland (11 km) aanvullend op het Singelpark (5km) en het Maximapark (8km) in combinatie met een strategie om via een netwerk van mobiliteitshubs actieve bewegingsvormen als fietsen en lopen te stimuleren. Routes worden uitgewerkt als groene (vegetatie) en blauwe (water) zones die recreatief zijn en bovendien de verschillende routes onderling met elkaar verbinden.
beeld: OKRA en marco.broekman
Merwedekanaalzone: groen-blauw raamwerk
Een uitgewerkt plan ligt er inmiddels voor de Merwedekanaalzone. In samenwerking met marco.broekman en Goudappel Coffeng werkt OKRA aan dit gebied, waar zo’n 10.000 woningen moeten komen in een nagenoeg autovrije omgeving. De principes van de gezonde stad zijn leidend. Binnen de wijk is er op de ‘backbone’ ruimte voor veel groen en bovendien vormt deze groene corridor de drager van het interne watersysteem en de interne routing voor fietsers en voetgangers. De waterinfiltratiezones dragen bij aan de klimaatbestendigheid en vormen tegelijk een nieuwe habitat voor vogels, amfibieën, insecten en vleermuizen. De wijk slaat door middel van natuurlijke binnentuinen, groene daken en groene balkons een mooie brug tussen Park Transwijk en de aangepaste kanaaloevers. Voor Nijmegen zou ontwikkelingen langs het Maas-Waal kanaal een vergelijkbare benadering kunnen krijgen.
De singel als klimaatadaptieve drager
Waar op nieuwbouwlocaties en bij grootstedelijke transformaties doorgaans veel ruimte beschikbaar is voor de oplossing van bijvoorbeeld hittestress en regenwaterretentie, is die ruimte er in de bestaande binnensteden vaak nauwelijks. In opdracht van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie onderzocht OKRA de mogelijkheden van klimaatadaptatie in de bestaande stad.
OKRA nam de cultuurhistorische structuur van de Utrechtse singel als kapstok om het klimaatadaptief vermogen van de historische binnenstad te verbeteren. Knuijt presenteerde een aantal creatieve ontwerptools en oplossingen zoals het hergebruik van oude waterputten, kerkpleinen als koelelementen, koele grachten met pergola’s en muurbeplanting en het bevorderen van stedelijke ventilatie door een bewust ontworpen wisselwerking van warme en koele gebieden. Met name voor de binnenstad zijn dit principes die ook voor Nijmegen relevant zijn.
Comentários