Terugkijken: Architectuur van afval & 25 jaar ACN

ACN presenteert | terugblik

In 2020 overtrof het gewicht van alle dingen die door mensen zijn gemaakt, van bakstenen tot paperclips, het gewicht van alle levende organismen op aarde samen. De bouwsector draagt behoorlijk bij aan deze massa, met veel uitstoot van stikstof en CO2 en een enorme hoeveelheid afval als gevolg. De transitie naar een circulaire economie is een belangrijke stap in het verminderen van deze afvalberg: zo blijven grondstoffen eeuwig herbruikbaar, in plaats van dat ze worden weggegooid. De overheid ambieert een circulair Nederland tegen 2050. Wat kunnen we nu al doen met (bouw)afval als materiaal? Architect Césare Peeren, ecofilosoof Lisa Doeland en een lokale expert vertelden je alles over de architectonische en ecologische waarde van afval. Kijk de lezingen hieronder terug.

Gespreksleider Tim Wagemakers opende de avond met een gesprek met Frank Willems en Paul van Hontem. Samen blikten ze terug op de geboorte van het Architectuurcentrum Nijmegen, dat 25 jaar geleden ontstond uit de behoefte om architectuur meer toegankelijk te maken door het een podium te bieden. Inmiddels heeft ACN vele ontwikkelingen doorgemaakt en is Nijmegen op een aantal vlakken verder gegroeid als architectuurstad, bijvoorbeeld door projecten als de Waalsprong. Ook oud-voorzitters Nico Nelissen en Martin-Paul Neys gingen dieper in op een belangrijke kernwaarde van het ACN: het sensibiliseren van de bevolking voor architectuur.

Césare Peeren vervolgde de avond met zijn presentatie. Het architectenbureau van Peeren, Superuse Studio, gebruikt afvalmaterialen om bepaalde functionaliteiten over te nemen in ontwerp. Als voorbeelden noemt hij reclameafval, bouw- en sloopafval, dead stock en verpakkingsafval - allemaal materiaal dat vaak nog perfect te gebruiken is. Volgens Peeren wordt verspilling in onze huidige samenleving bevorderd door de globale economie, waarin afval wordt gezien als economisch middel.

Foto's: Merel Ritsma

Échte duurzaamheid draait om het hergebruiken van producten op lokaal niveau, niet om het invliegen van zonnepanelen en warmtepompen om hele gebouwen op te warmen. Vanuit deze gedachtegang is er nog gigantisch veel terrein te winnen: we moeten vanuit het lokale niveau naar buiten gaan denken, in plaats van andersom. Met dit in het achterhoofd krijgen de gebruikers meer aandacht voor hun directe omgeving: waarmee is dit gebouw eigenlijk gemaakt? Hoe kan ik zelf de wereld stapje voor stapje veranderen?

Lisa Doeland vervolgde de avond met een intermezzo aan de hand van haar nieuwe boek Apocalypsofie. Ze sloot aan op het verhaal van Peeren met de metafoor van de voddenraper, die materialen verzamelt en hergebruikt. De voddenraper staat haaks op ons huidige wereldbeeld, dat voortgedreven worden door principes van ongeremde groei. Daarmee praten we onszelf ten onrechte aan dat we probleemloos verder kunnen groeien.

De avond werd besloten met een gesprek tussen Césare Peeren, Lisa Doeland en Marieke Verhoeff (programma-directeur Circulaire economie Groene metropoolregio). Alledrie benadrukten ze het aannemen van minder opdrachten, om zo meer aandacht te kunnen hebben voor specifieke projecten. Dit concept van aandacht en rust is cruciaal in het vinden van lokale oplossingen voor lokale problemen.

---

Dit programma is onderdeel van ‘New Dawn: krimpen voor de groeiende stad’. Het komende jaar onderzoekt ACN hoe de stad groen kan groeien met slimme innovaties en te krimpen waar nodig om zo bij te dragen aan een stad die snoeit, groeit en bloeit.