Daan Vulkers en Keimpke Zigterman (Unknown Architects)

ACN college | terugblik 08.02.2022

In ons eerste college van 2022 waren Daan Vulkers en Keimpke Zigterman van het Amsterdamse bureau Unknown Architects te gast. Ze richtten het bureau in 2012 op, al tijdens hun studies Bouwkunde aan de TU Delft. Zigterman deed ervaring op bij Office of Metropolitan Architecture (OMA) en Vulkers bij BaksvanWengerden Architecten. Unknown Architects werd achtereenvolgens genomineerd voor de ARC18 en ARC19 Awards, voor hun projecten Corner House in Leiden en Houthavens Penthouse in Amsterdam.

Wie kiest er nu zo’n naam voor een bureau als je architectuur op de voorgrond wil plaatsen, viel tafelgast Paul van Hontum tijdens zijn inleiding gelijk met de deur in huis. Tijdens de lezing werd dat langzaam duidelijk: het duo wil zelf niet zo nodig bekend worden, maar vindt dat de kwaliteit en de betekenis van het werk vooropstaat. Zigterman, die eerst als cellist op het conservatorium studeerde, lichtte dat toe door de titel van het college, die hij ‘gedachtewisseling’ heeft genoemd. Zigterman en Vulkers houden ervan om constant in gesprek te zijn. Niet alleen met elkaar, maar ook met de opdrachtgevers, en de mensen die het daadwerkelijke gebouw maken. ‘Architectuur is niet per se een waarheid, die kijk daarop is continu in beweging.’

‘Architectuur is niet per se een waarheid, die kijk daarop is continu in beweging.’

Dialoog tussen oud en nieuw

Tijdens de studie op de TU Delft werkte het duo meteen samen. In 2012 verbouwde ze aan een Pied-à-terre in Leiden, het huis van Zigtermans ouders. Ze mistten op de universiteit de dialoog met de opdrachtgever – daar moet de inspiratie en feedback vooral uit jezelf komen – maar dat konden ze bij dit project wel doen. Zo ontstond het bureau min of meer per ongeluk.

Het eerste professionele project was Corner House (2018), waarbij een Brits stel vroeg om hun huis in Leiden onder handen te nemen voor een renovatie. Het huis was helemaal vertimmerd met verlaagde plafonds. Het duo herstelde de ornamenten in het plafonds en de ensuite-kamer kwam terug. Die elementen vonden ze bij het huis horen, maar deden dat wel op een eigen manier: hedendaagse materialen, moderne tegels – zo zijn ze constant in dialoog met het huis. Later, in het project Harlem House (2021) werd bijvoorbeeld ook een uitbouw toegevoegd. Dat geldt ook voor een school in de Haarlemmermeerpolder die ze mochten uitbreiden. Op die manier gingen ze anders naar architectuur kijken, ze mochten elementen toevoegen waarbij nieuw en oud in elkaar overgaan.

Bouwen in het landschap

Later stort het duo zich op grotere projecten. Zo is het er Huis in de duinen (2021) waarbij een familie op een Waddeneiland een huis wilde hebben dat zowel bescheiden als bijzonder is. Vulkers vertelde hoe ze het huis uitgroeven in een duin. Er ontstond een bovenwereld om te leven en een onderwereld om je terug te trekken. Dat deden ze ook bij een school in Duitsland (2020) waarbij op een nog grotere schaal werd gebouwd: een bestaande school van vijfduizend vierkante meter verdubbeld moest worden. Ze probeerde daarbij overgangen te maken tussen buiten en binnen door bijvoorbeeld vensters te maken die de hoek omslaan, zodat het landschap van buiten naar binnen komt.

Gespreksleider Dave Willems dankte het duo voor hun presentatie, merkte op hoe gedetailleerd ze te werk gaan, tot op het niveau van meubel maken aan toe. Hij vroeg zich af wanneer het werk hen betekenis geeft. Een moeilijke vraag, vertelden ze, maar Vulkers wees op het Corner House en Zigterman op het Huis in de duinen, waarbij ze iets moesten creëren dat in dienst staat van de plek. Het monumentale van het huis of het in stand houden van de natuur. Zo gaan de materialen van het duinhuis op in de natuur: de materialen verouderen en vergrijzen mee met de tijd. Als dat lukt, zei Zigterman, zijn ze geslaagd in hun opzet.

Fruerlund_School_Aula_UAenSWA

Wisselwerking

Tafelgast Van Hontem gaf Zigterman en Vulkers complimenten voor de prachtige ontwerpen, met veel lef en interessante vondsten. Zigterman vertelde dat dat grotendeels te danken is aan de samenwerking, ze delen onaffe ideeën en schieten op elkaars plannen. Zo blijven ze beide scherp. Dat gaat erg natuurlijk, vulde Vulkers aan. Omdat ze maar met z’n tweeën zijn moet er veel concreet gebouwd worden, is er weinig ruimte voor fictief werk zoals prijsvragen. Maar, zei Zigterman, door het werken met restricties van de opdrachtgevers komen we juist tot de meest vindingrijke ideeën.

Willems vroeg tenslotte hoe het komt dat er op het Huis in de duinen een houten dak ligt, terwijl de welstand daar enkel een pannendak wilde hebben. Dat is te danken aan de dialoog, vertelden Vulkers en Zigterman. Eerst wilden ze een zinken dak, maar dat stuitte op weerstand, dus kwamen ze door te praten uit op een houten dak. Dat gebeurt vaker zo, omdat het duo vaak met particuliere opdrachtgevers werkt. Maar, zei Zigerman, het is niet zo dat we hen in onze denklijn moeten krijgen, we ontwikkelen die samen.