ACN presenteert | terugblik 08.12.2023
Het vinden van een koop- of huurwoning is voor velen onmogelijk geworden. Biedt de wooncoöperatie een uitweg voor mensen die een betaalbare woning zoeken en voorzieningen willen delen? En wat kan Nijmegen leren van de eerste coöperaties uit Amsterdam en Rotterdam? We luisterden naar initiatiefnemer Peter Kuenzli en praat mee over de vraag of wooncoöperaties ook in Nijmegen voet aan de grond moeten krijgen.
Geen corporatie maar coöperatie Een coöperatieve woonvorm gaat over de vraag ‘hoe willen wij in de toekomst wonen?’ in plaats van ‘hoe wil ík wonen?’. Een coöperatie wordt opgericht door een groep mensen die een woonbehoefte delen, samen passende woningen bouwen en die tegen kostprijs verhuren aan haar leden. Omdat de woningen eigendom zijn van de coöperatie, blijven ze betaalbaar. Het draait dus niet om individueel woonbezit en voorkomt dat er een nieuwe generatie rijken ontstaat: na aflossing van de hypotheek blijft de gebruiker huur betalen, geld dat ten goede komt aan nieuwe woningbouwprojecten.
De wooncoöperatie Wat is dat eigenlijk, een wooncoöperatie, niet te verwarren met de woningcorporatie? Kuenzli startte met een korte uitleg van het concept van deze voor Nederland nog onbekende voorvorm. In een wooncoöperatie werken bewoners onderling samen en delen ze voorzieningen met elkaar. Vaak zijn er gemeenschappelijke ruimtes en leden kunnen doorschuiven op het moment dat er een beter passende woning vrij komt binnen het gebouw. Op deze manier worden de beschikbare ruimtes duurzaam gebruikt. De leden van de wooncoöperatie initiëren ook bouwprojecten die ze zelf financieel ondersteunen, maar ook de winst uit de huur wordt geïnvesteerd in projecten van de coöperatie. En zodra een lid besluit om te verhuizen krijgt deze zijn financiële inleg weer terug.
‘De coöperatie verbindt de burger met de woningmarkt en de overheid.’
Zeggenschap en lage kosten
‘De coöperatie verbindt de burger met de woningmarkt en de overheid’, stelde Kuenzli. En dat is hard nodig. Want de huurprijs per vierkante meter – de beste indicator van de prijs van een woning – is de afgelopen jaren procentueel veel meer toegenomen dan de inflatie. Dat betekent dat huishoudens onder de streep elk jaar minder geld overhouden voor wonen. Een wooncoöperatie kent dat probleem niet omdat de huur daar evenredig stijgt aan de inflatie en de kosten dus laag blijven. Kuenzli vertelde dat er toch nog relatief weinig vertrouwen is in de wooncoöperatie, omdat veel mensen nog angstig vasthouden aan het idee van het creëren van overwaarde via koop.
Impressies Samen sterker met wooncoöperaties | foto's: Pim van Dijk
Groep, geld en grond Kuenzli liet voorbeelden zien van wooncoöperaties uit Zürich, München en Wenen, waar bewoners slechts een derde van de gangbare marktprijs aan huur betalen. ‘De condities die dat mogelijk maken zijn niet alleen saamhorigheid en gemeenschapszin, maar ook dat de woningen zelf volstrekt gelijkwaardig zijn’, vertelde hij. Maar wat is er dan nodig oom een zelf een coöperatie te starten? Zodra je een groep, geld en grond (de drie g’s) hebt is het mogelijk om een wooncoöperatie te beginnen, lichtte Kuenzli toe. Daarbij is het verwerven van een stuk grond de grootste uitdaging. De gemeente moet overtuigd worden van het nut en de noodzaak van wooncoöperaties voor de stad en haar inwoners, wat soms lastig is bij een voor Nederland nog onbekende woonvorm als deze. Desalniettemin, bemoedigde Kuenzli, is het starten van een wooncoöperatie op zichzelf al zeker de moeite waard.
De gemeente moet overtuigd worden van het nut en de noodzaak van wooncoöperaties voor de stad en haar inwoners.
In het nagesprek nam bewoner Frank het woord, die zelf een wooncoöperatie in Groesbeek aan het stichten is. ‘Het is een hele tijdsinvestering’, vertelde hij, maar we komen steeds dichterbij.’ Gespreksleider Kiki Kolman betrok een aantal raadsleden bij het gesprek, die vertelden dat er ook vanuit gemeente Nijmegen steeds meer draagvlak aan het ontstaan is voor de wooncoöperatie als woonvorm. Tijdens de avond werd duidelijk dat de wooncoöperatie veel perspectief kan bieden voor betaalbare woningen binnen een markt die onder druk staat.
Speciaal voor deze gelegenheid kwamen we samen in een van de Nijmeegse plekken waar mensen al lange tijd collectief wonen: woongroep Het Dobbelmannklooster
Dit programma is een samenwerking tussen Architectuurcentrum Nijmegen en LUX en onderdeel van het ACN-jaarprogramma ‘PLEK: plaats maken voor de rechtvaardige stad’. Daarin onderzoekt ACN welke maatschappelijke en ruimtelijke interventies bijdragen aan een rechtvaardige stad.