ACN en LUX presenteren | terugblik 19.04.2022
Nijmegen zit in de top drie van steden met de grootste woningtekorten, ook wat betreft sociale huurwoningen. Wat zijn de grote uitdagingen waar woningcorporaties tegenaan lopen? En waar ligt nog ruimte voor sociale huurwoningen, kansen die tot nu toe onbenut zijn gebleven? Esther Lamers (Woonwaarts), Michel Pott (Talis) en Mathieu Kastelijn (KAW Architecten) vertelden tijdens een avondprogramma van ACN en Arthouse LUX hoe innovatieve concepten, creatieve ideeën en een grondige scan de stad kunnen bijdragen aan het realiseren een huurwoningen voor iedereen.
Bezwaren en stijgende kosten
‘Een eerste obstakel is dat een gemeente sociale huurwoningen moet willen bouwen, omdat de grond van sociale huurwoningen voor minder geld wordt verkocht. Gemeente Nijmegen is daarin gelukkig erg bereidwillig’, trapte Esther Lamers van Woonwaarts af. ‘En we hebben hele goede prijsafspraken’, vulde Michel Pott van Talis enthousiast aan. Het probleem van de huidige woningcrisis begon al bij de vorige economische crisis: als je weet dat het heel lang duurt om woningen te bouwen, betekent het dat we toen al grote stappen hadden moeten ondernemen. Om verschillende redenen is dit toen niet gebeurd en daar voelen we vandaag de dag nog steeds de gevolgen van.
Binnen de grenzen van de stad is gelukkig nog veel te behalen, maar een van de problemen waar woningcorporaties bij het bouwen in de stad tegenaan lopen zijn de vele bezwaren van omwonenden.
Een belangrijke vraag is voor nu, een tijd waarin ruimte schaars is, is: waar kunnen er nog woningen bij? Nijmegen is een groene stad en in het kader van natuurinclusiviteit willen we zo min mogelijk buiten de stadsgrenzen bouwen om de omliggende natuur niet onder druk te zetten. Binnen de grenzen van de stad is gelukkig nog veel te behalen, maar een van de problemen waar woningcorporaties bij het bouwen in de stad tegenaan lopen zijn de vele bezwaren van omwonenden. Zo, vertelde Lamers, kan het proces van woningbouw jaren worden vertraagd omdat al deze bezwaren afgehandeld moeten worden met bemiddeling van de Raad van State. Doordat bouwkosten in de tussentijd stijgen wordt het realiseren van nieuwe sociale huurwoningen nog meer onder druk gezet.
Ruimte zat Mathieu Kastelijn nam daarna het woord. Met zijn bureau onderzoekt hij met het project ‘Ruimte zat in de stad’ waar nog ruimte is voor nieuwe sociale huurwoningen binnen naoorlogse wijken. Het aantal eenpersoonshuishoudens wordt alleen maar groter, maar tegelijkertijd hebben we heel veel gezinswoningen in Nederland. Er moeten dus meer kleinere woningen komen, maar hoe gaan we dit doen? ‘Eigenlijk moeten we heel goed gaan kijken naar wat er al staat, in plaats van meer bijbouwen’, vertelde Kastelijn. ‘Daarom zijn we op zoek gegaan binnen bestaande wijken.’
Richt je ook in Nijmegen dus vooral op bestaande stadswijken, stelde Kastelijn. Hiermee creëer je ook kansen voor het verbeteren van de wijk, door bijvoorbeeld fysieke en sociale ontwikkelingen aan elkaar te koppelen.
Woningen toevoegen kan op een aantal manieren, vervolgde Kastelijn. Ten eerste door woningen te splitsen, leegstaande garageboxen te herbestemmen en appartementencomplexen ‘op te toppen’ en ‘op te koppen’. Ten tweede door chirurgisch in te grijpen op nog lege plekken in de wijk. Als derde optie kunnen we buurten door herstructurering verdere verdichten, dat wil zeggen het slopen van gedateerde woningen en er het liefst twee keer zoveel woningen voor terugbouwen. Tot slot is er aan de randen van wijken vaak nog veel plek voor woningen. Deze vier ingrepen leveren gezamenlijk een gigantisch potentieel op voor nieuwe sociale huurwoningen.
Richt je ook in Nijmegen dus vooral op bestaande stadswijken, stelde Kastelijn. Hiermee creëer je ook kansen voor het verbeteren van de wijk, door bijvoorbeeld fysieke en sociale ontwikkelingen aan elkaar te koppelen. ‘Wat heel veel mensen zich niet beseffen is dat naoorlogse wijken krimpen. Rond 1970 was bestond een gemiddeld huishouden uit 3,5 personen, nu is dit 2,2. Dat is een krimp van veertig procent. Verdichten kan in naoorlogse wijken dus een nieuwe impuls geven aan Wijkwinkelcentra en andere publieke voorzieningen.’
Op creatieve wijze sloot muzikant en dichter Teun van Laake de avond af met een muzikale column. Zo hoorde het publiek nog één keer waar het op staat: ‘In deze kwestie is samenwerken cruciaal, want het probleem dat wij hier te lijf gaan is te groot, woningnood is de bijnaam.’
Dit is een programma in het kader van ‘PLEK: plaats maken voor de rechtvaardige stad’. Het komende jaar onderzoekt het Architectuurcentrum Nijmegen (ACN) welke maatschappelijke en ruimtelijke interventies bijdragen aan een rechtvaardige stad.