De straat als vijandig huis

ACN verkent | terugblik 16.12.2023

Wat als de straat je huis is, maar je er niet welkom bent? Via ‘hostile architecture’ – vijandige architectuur – wordt de openbare ruimte vaak onleefbaar ingericht voor hen die op straat leven. We gingen op verkenning met een ex-dakloze en ‘public space detective’ Floor van Ditzhuyzen langs plekken die belangrijk en ongastvrij zijn voor de dakloze Nijmegenaar.

Verpakt in mooi design Veel Nijmegenaren valt vijandige architectuur amper op – temeer omdat ze soms verpakt worden in mooi design. Een stadsgids – een voormalig dakloze – van Stichting Vagebond liet ons de stad met een andere blik bekijken en leidde ons langs plekken waar dakloze mensen samenkomen, slapen en leven – en waar ze dit niet meer doen omdat ze uit de openbare ruimte zijn verdrongen.

Voor vertrek vertelt Floor van Ditzhuyzen meer over vijandige architectuur: wat is het en hoe wordt het ingezet? Als zogenaamd ‘public space detective’ observeert en onderzoekt ze de publieke ruimte.

In Nijmegen wonen zo'n 300 dakloze mensen. Tijdens de rondleiding leerden we hoe het leven op straat lastig wordt gemaakt door politie en vijandige architectuur. Floor van Ditzhuyzen hield de groep scherp: wanneer is iets bewust vijandige architectuur? Wanneer is het toevallig onhandig voor daklozen? En vinden we het ook vijandige architectuur als particulieren ingrepen doen in hun portaal of vensterbank? 'Het meest sprekend is het publieke bankje. Het hele doel is gastvrijheid. Om mensen te laten rusten in de publieke ruimte. Maar met een beugel of bolle zitting wordt het voor hen die het nodig hebben, onmogelijk gemaakt te liggen'.

---

Dit is een programma in het kader van ‘PLEK: plaats maken voor de rechtvaardige stad’. Het komende jaar onderzoekt het Architectuurcentrum Nijmegen (ACN) welke maatschappelijke en ruimtelijke interventies bijdragen aan een rechtvaardige stad.