Stadszaken | 21-05-2024 | terugblik
Wat is de waarde van kunstenaars en creatieven voor Nijmegen? En hoe verankeren we die waarde in het weefsel van de stad? In aanloop naar een nieuw broedplaatsenbeleid voor Nijmegen organiseerde ACN een debat over de plek van kunst en cultuur in de stad.
Illustratie: Chris Poulissen
Dat de waarde van kunstenaars en creatieven voor Nijmegen een belangrijk onderwerp is, bleek al uit de flinke opkomst voor dit debat. Ongeveer 130 mensen kwamen op 21 mei naar de NYMA Makersplaats - een plek die door spreker Rinske Brand tot “een van de mooiste voorbeelden van broedplaatsen in Nederland” werd bestempeld, die “ontstaan is door een uniek samenspel van de oprichters, de gemeente, de provincie en de financiers.”
Het debat vond plaats in de aanloop naar een nieuw broedplaatsenbeleid van de Gemeente Nijmegen, dat tegen het einde van dit jaar gepresenteerd zal worden. Sprekers waren Rinske Brand, die onderzoek deed naar zeven toonaangevende Nederlandse broedplaatsen, Noël Vergunst (Gemeente Nijmegen), Bas de Vries (mede-oprichter NYMA Makersplaats) en Arno Hallie (ontwikkelingsmanager AM). Het debat werd geleid door Michiel Hulshof (Tertium). Onder het publiek bevonden zich vele kunstenaars en creatieve ondernemers, maar ook beleidsmakers en ontwerpers.
Heft in eigen hand
Rinske Brand lichtte haar visie op cultuurgedreven stadmaken toe, waarbij ze dieper inging op enkele succesvolle voorbeelden van broedplaatsen in Nederland en het buitenland. Ook illustreerde ze hoe belangrijk het is voor creatieven om het heft in eigen hand te nemen, door bijvoorbeeld vooraf duidelijke afspraken te maken over financiën en tijdsduur wanneer er vastgoed in het spel is. Daarbij benadrukte ze het belang van transparantie en een gelijk speelveld, waarin alle betrokken partijen elkaars wereld kennen. “We leven nou eenmaal in een wereld waar alles wordt doorgerekend naar euro’s en excel-sheets. Daar komt bij dat het voor mensen binnen de vastgoedwereld vaste prik is om te onderhandelen, terwijl veel creatieven dat niet gewend zijn. Maak daarom op voorhand duidelijke afspraken met elkaar. Wees je er daarnaast bewust van dat de kracht in het collectief zit, dus verenig je met andere creatieve ondernemers.”
Eigen rol
Bas de Vries sloot hierbij aan door meer te vertellen over de ontstaansgeschiedenis van de NYMA Makersplaats en de manieren waarop er tijdens het langdurige proces successen werden geboekt. “Om deze plek voor elkaar te krijgen zijn we in de huid van de ontwikkelaar gekropen en hebben we experts ingeschakeld wanneer dat nodig was. Door een beperkt eigen vermogen was het ook van groot belang om veel dingen zelf aan te pakken. Ik vind het te makkelijk om een vastgoedontwikkelaar als boeman te zien, want dat is ook gewoon een vak. Ik denk eerder dat iedereen een eigen rol heeft binnen een dergelijk proces, en dat juist het faciliteren van een goede samenwerking een succesvol resultaat zal opleveren.”
Verdeling van waarde
Tijdens deze avond werden verschillende stellingen gepresenteerd over waardecreatie, waar ook het publiek op kon reageren door gebruik te maken van de interruptiemicrofoon. Zo werd onder meer gesteld dat waarde gecreëerd door broedplaatsen achteraf verdeeld moet worden onder de betrokken kunstenaars en creatieven. Arno Hallie wees er op dat een dergelijke verdeling van waarde niet makkelijk te realiseren is, want hoe bepaal je wat het aandeel van alle partijen is geweest? “Het zou bijvoorbeeld beter zijn als creatieven zelf meer eigenaar worden binnen het proces.” Bas de Vries vulde aan dat het goed zou zijn om gecreëerde waarde deels te reserveren voor een volgende plek, bijvoorbeeld wanneer een tijdelijke broedplaats verhuist naar een volgende locatie.
Leegstand
Tegen het einde van het programma kwam ook leegstand aan bod, zoals bijvoorbeeld het groeiend aantal leegstaande winkelpanden in vele steden ten gevolge van de veranderende functie van de detailhandel. “Veel van dit soort winkels komen niet meer terug,” stelde Rinske Brand, “dus hier is een permanente oplossing voor nodig - bijvoorbeeld in de vorm van een culturele invulling.” Leegstand wordt ook veroorzaakt door wat Arno Hallie een perverse prikkel noemt: “Door de huurprijs van een leegstaand winkelpand te verlagen, daalt de waarde van het pand. Het is voor eigenaren daarom vaak voordeliger om de oude huurprijs vast te houden, zelfs als dat betekent dat het pand niet verhuurd wordt.” Een goede oplossing voor dit probleem vinden we bij onze zuiderburen, vertelde Rinske Brand: “In België betalen pandeigenaren een leegstandsheffing als het gebouwd niet verhuurd wordt. Dat geld belandt in een fonds, dat weer wordt gebruikt om nieuwe invullingen van dergelijke gebouwen te stimuleren.”
Divers beleid
Voor een succesvol broedplaatsenbeleid zijn een goede samenwerking en diversiteit van groot belang, werd tegen het einde van het programma geconcludeerd. “Dat betekent dat een broedplaats niet alleen een goede mix van functies heeft, maar ook een mix van permanente en tijdelijke invulling” lichtte Noël Vergunst toe. “Dat betekent voor ons als gemeente ook dat we soms dingen los moeten durven laten, om te ervaren wat dan goed of minder goed gaat.” Dat de waarde van kunstenaars en creatieven voor Nijmegen groot is, werd nog eens benadrukt door Rinske Brand: “Uit onderzoek is gebleken dat elke in cultuur geïnvesteerde euro maar liefst 22 euro oplevert.” En wat betreft een goede samenwerking: een écht goed beleid schrijf je door samen in een gelijkwaardige rol aan tafel te gaan zitten en de juiste vragen te stellen. Breng beleid en realiteit samen, was haar boodschap - daarvan wordt het broedplaatsenbeleid alleen maar beter.
Dit debat werd afgesloten met een literaire samenvatting door schrijver Moni Zwitserloot, die hieronder is terug te lezen:
in de stad staan gebouwen leeg
hulzen zonder inhoud
de doorzichtige belofte van geld
INTERRUPTIE
de rafelranden van de stad aan elkaar rijgen
waardoor ze een geheel vormen
de stad als een geweven kleedje
INTERRUPTIE?
wat als we alle nesten uit de stad verwijderen
er worden eieren gelegd
kwetsbaar liggen ze op de straat
een voetzool of autoband nooit ver weg
INTERRUPTIE
het broeit in de stad
druppels zweet lopen over onze lichamen naar beneden
we zitten op speciaal geplaatste bankjes
kijken naar de hete kern
warmen ons vlees
nieuwe ideeën spuiten uit de roodgloeiende massa
druppen op de daken van de stad
hete vlokken schroeien de dakpannen
kietelen de inwoners in hun nekken
ideeën stromen over de straten, magma
we leren onze voeten opnieuw gebruiken
dansen op de gloeiende stenen
we vormen een cirkel rondom de broeiende kern
leggen de handen op elkaars hoofden
er klopt iets in de aders van onze nekken
we gaan uiteen kleine broeiende kacheltjes zijn we
we nemen de warmte mee naar huis in onze buiken
in al onze individuele ovens
bakken we de stad af
vragen ons af
wie heeft het vuur aangestoken?
moeten we nog polijsten?
passen al onze individuele steden
in dezelfde tentoonstelling?
en welke titel zou die krijgen?
BOEM
na de uitbarsting ontspruiten nieuwe huizen
uit de vruchtbare aarde
nieuwe mensen staan op onvaste poten
we leggen munten op elkaars tongen
slikken ze door en worden groter
ook deze wereld is een wereld die draait om geld
ook deze nieuwe wereld zit vol met afspraken
we gooien ze om elkaar heen als lasso’s
trekken aan elkaar tot we dichterbij komen
we braken munten uit, bergen met munten
we bouwen er een kasteel van
het is groot maar is het stevig?
wat is ons cement?
er staan wachters bij de poort
maar kijk er zitten al mensen in de torens
ze zijn via de munten naar boven gekomen
en daar bovenin de toren
daar is de tentoonstelling
oneindig veel mogelijke steden
die zich als handen in elkaar verstrengelen
Foto's: Anne Hopman
In Stadszaken bespreekt ACN actuele kwesties rondom belangrijke Nijmeegse stadsontwikkelingen. Belangrijke spelers krijgen het podium en gaan het gesprek aan met de stad.
Comments