ACN presenteert | terugblik 15.02.2022
Gesprek over de toekomst van het Stadseiland
Op dinsdagavond 15 februari organiseerde het ACN samen met gemeente Nijmegen een gespreksavond over de toekomst van het Stadseiland. Het eiland ontstond in 2015 door de aanleg van een nevengeul aan de Lentse kant van de Waal - dit om hoog water minder kans te geven en dreigende dijkdoorbraken in de toekomst te voorkomen. Nu wordt het eiland Veur-Lent door de stad omarmd als nieuw natuur- en recreatiegebied. Voor de nabije toekomst worden woningen op het eiland gepland. In dit gesprek spraken bewoners en deskundigen onder leiding van Marlies Leupen over de beste manier om die plannen te realiseren.
illustratie: Drip for Drip
Stadspark van de 21e eeuw
Nadat een aantal toeschouwers in Arthouse Lux vertelden waarom ze zijn gekomen, opende wethouder Noël Vergunst de avond. Hij wil graag van Nijmegenaren zélf horen wat de beste invulling voor het eiland is. Om dat te doen organiseert de gemeente een representatieve stadspeiling onder zevenduizend willekeurig gekozen bewoners. Zij kunnen kiezen uit vier ontwerpvarianten, vooral bedoelt als brandstof voor gesprek. De een vindt een iconisch gebouw belangrijk, vertelde Vergunst, de ander juist natuur en groen. Hij dat hoopt mensen op deze manier betrokken raken bij de toekomst van het eiland. De resultaten worden in de zomer naar de gemeenteraad gestuurd, die het uiteindelijke besluit over de toekomst van het eiland zal nemen.
Critici wijzen bij de bouwplannen op de teloorgang van de natuur, vertelde gespreksleider Leupen. Kunnen natuur en gebiedsontwikkeling wel samengaan? Mathieu Schouten, landschapsarchitect bij de gemeente, meent van wel. Hij vertelde dat door de bebouwing in de Waalsprong en het Waalfront, omsloten door de bruggen, de oevers meer met elkaar verbonden raken. Zo ontstaat er een nieuw stadshart, precies op de plek van Veur-Lent. Schouten vindt het een opgave die net zo belangrijk is als het slechten van de stadsmuren in de negentiende eeuw. De stad gaat veranderen, dit is de aanleg van het stadspark van de eenentwintigste eeuw, vertelde hij.
Bebouwing versus groen
Hoe dat er dan precies uit moet komen te zien werd toegelicht door stedenbouwkundige Jeroen Ruitenbeek van Palmbout Urban Landscapes. Zijn bureau heeft de vier denkrichtingen voor het eiland ontworpen. Een moeilijke opgave, zei hij er meteen bij, want hoe verbind je de weidsheid van de rivier met de beslotenheid van de binnenstad en het dorpse karakter van Lent? In alle vier de denkrichtingen staat het groen voorop, vertelde Ruitenbeek, de oevers moeten onbebouwd blijven. Het gebied bij Fort Knodsenburg blijft leeg, zodat er zichtlijnen van en naar beide oevers blijven.
In elke optie staat één ding vast: op de Hoge Bongerd, onderdeel van de Waalsprong, komt een stedelijk gebied van 240 woningen, zodat er ook een stadsrand aan de Lentse Warande ontstaat. De vier opties voor het eiland, kent wel variabelen: namelijk van onbebouwd met enkele nieuwe sport- en horecagelegenheden (Waalpark, optie 1), naar een gebied met dertig extra woningen langs de Waalbrug (Dijkbuurt, optie 2), naar iets meer woningen op die plek (Brugkwartier, optie 3) tot een meer radicale bebouwingsoptie met veel woningen en een woontoren (Spiegelstad, optie 4).
Is het handig om te bouwen op een gebied dat in het licht van de klimaatopgave wellicht kan veranderen? Laat het water sturend zijn in het besluit
Verschillende smaken
Daarna waren er verschillende reacties. Zo pleitte Nijmegenaar Janneke Duives, woonachtig op Hoge bongerd met uitzicht op het eiland, voor zorgvuldigheid in het bouwproces met aandacht voor de sociale cohesie. Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving Jannemarie de Jonge vroeg zich af: wat wil de rivier? Die gaat van hoog naar laag, doet wat-ie wil. Is het handig om te bouwen op een gebied dat in het licht van de klimaatopgave wellicht kan veranderen? Laat het water sturend zijn in het besluit, vertelde ze. Tenslotte vertelde Mark Eerenberg, circulair projectontwikkelaar, hoe verschillende bouwplannen kunnen bijdragen aan een hogere natuurwaarde. Doe dit door vanuit de natuur te denken, stelde hij voor, en niet vanuit gebouwen.
Nadat schrijver en dichter Corinne Heyrman een intermezzo verzorgde, uitte het publiek verschillende zorgen. Zullen de woningen op het eiland niet te veel last hebben van verkeersgeluiden op de brug, of zal de bodem niet verzakken bij bebouwing? Daar zijn oplossingen voor, licht landschapsarchitect Schouten toe. Isolatie, ophoging, geluidswanden. En de gemeenteraad dan, vroeg iemand uit de zaal. Kan die zich zomaar naast die peiling neerleggen? Wethouder Vergunst lichtte toe dat dat kan, maar dat de raad ook zelf om de peiling heeft gevraagd. Het is uniek dat er zoveel betrokkenheid is door meningen uit de stad op te halen.
En de inclusiviteit dan, vroeg iemand, wordt daar rekening mee gehouden – van wie wordt het eiland? De sociale huur, de studentenwoningen – die zitten vooral in de Waalsprong, lichtte de wethouder toe. Op het eiland is daar ook ruimte voor, maar zullen ook wat duurdere woningen komen. Rijksadviseur De Jong haakte daarop in. Ze hield een pleidooi om bewoners op het eiland te zetten die nadenken over de inrichting.
Uiteindelijk mochten mensen in de zaal en de kijkers van de live-stream bij wijze van experiment meestemmen over welke van de vier scenario’s het meest geschikt lijkt. Dat ging via de telefoon. Van de negentig stemmen gingen er 43 naar het Waalpark, de optie met geen bebouwing.
Dit is een programma in het kader van ‘PLEK: plaats maken voor de rechtvaardige stad’. Het komende jaar onderzoekt het Architectuurcentrum Nijmegen (ACN) welke maatschappelijke en ruimtelijke interventies bijdragen aan een rechtvaardige stad.